วันนี้เรามาทำความรู้จักซิลิกาเจล (Silica Gel) กันนะคะ ซิลิกาเจลถูกใช้เป็นสารดูดความชื้นและใช้ในการควบคุมระดับความชื้น หน้าที่หลักคือการดูดซับและรักษาความชื้นในอากาศหรือพื้นผิวสัมผัส สิ่งนี้ทำหน้าที่ป้องกันการเติบโตของเชื้อรา ราน้ำค้าง การกัดกร่อน และปัญหาความเสียหายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับความชื้นในผลิตภัณฑ์ค่ะ
ซิลิกาเจลมีลักษณะอย่างไร?
โดยทั่วไปแล้วซิลิกาเจลจะปรากฏเป็นเม็ดบีดหรือคริสตัลขนาดเล็ก โปร่งแสง หรือกึ่งโปร่งแสง ในขนาดตั้งแต่อนุภาคขนาดเล็กเท่าเม็ดทรายจนถึงเม็ดบีดขนาดเล็ก (2 มม.) มีสีขาวตามธรรมชาติหรือไม่มีสี แต่ผลิตขึ้นในสีต่างๆ สำหรับการใช้งานเฉพาะด้าน
ซิลิกาเจลทำมาจากอะไร?
ซิลิกาเจลผลิตโดยกระบวนการทางเคมีของโซเดียมเมตาซิลิเกต (Na2SiO3), โซเดียมออร์โธซิลิเกต (Na4SiO4) และโซเดียมไพโรซิลิเกต (Na6Si2O7) เพื่อสร้างซิลิคอนไดออกไซด์ที่มีความบริสุทธิ์สูง (SiO2) โซเดียมซิลิเกตเป็นกลุ่มแร่ธาตุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ ซึ่งมักสะสมร่วมกับควอตซ์ ทราย และแร่ธาตุอื่นๆ ผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการกลั่นแล้วผลิตขึ้นผ่านกระบวนการเจลที่เป็นกรดตามด้วยการทำให้แห้ง ซิลิกาเจลคือกรดซิลิซิก หรืออีกทางเลือกหนึ่งคือซิลิคอนไดออกไซด์ (SiO2)
ประโยชน์ของซิลิกาเจล
- ป้องกันการเจริญเติบโตของเชื้อรา
เมื่อมีความชื้น เชื้อราก็มักจะเติบโตได้ง่ายและเป็นเรื่องปกติ ซึ่งมันสร้างความเสียหายให้กับผลิตภัณฑ์ที่ทำจากเครื่องหนัง รวมถึงเครื่องสำอาง เสื้อผ้า อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ และผลิตภัณฑ์ยา ซองซิลิกาเจลจึงถือเป็นฮีโร่ ที่ช่วยดูดซับความชื้นและป้องกันเชื้อราไม่ให้ทำลายผลิตภัณฑ์ - ช่วยในการดักจับกลิ่น
ซิลิกาเจลมีประโยชน์เมื่อต้องรับมือกับกลิ่น ซึ่งการกักเก็บความชื้นสามารถสร้างปัญหากลิ่นได้ ในกระบวนการผลิตผลิตภัณฑ์บางชนิด มีการใช้สารเคมีหลายชนิด ซึ่งอาจจะปล่อยกลิ่นเหม็นอันไม่พึงประสงค์ได้ ซิลิกาเจลจะรับหน้าที่ในการป้องกันสิ่งนี้โดยการดูดซับไอระเหย
ซองซิลิกาเจลมีให้เลือกหลายสี ซึ่งช่วยระบุระดับความชื้นและแม้กระทั่งเปลี่ยนสีเพื่อแสดงปริมาณความชื้นที่ดูดซับไว้ สิ่งนี้จะบอกคุณเมื่อถึงเวลาที่ต้องเปลี่ยนอันเก่าด้วยอันใหม่
ซิลิกาเจล ความนิยมใช้ปกป้องผลิตภัณฑ์ได้หลายชนิด ได้แก่
- ช่วยปกป้องอาหาร
ซิลิกาเจลช่วยในการรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์อาหารโดยการควบคุมความชื้นและป้องกันการเจริญเติบโตของเชื้อราและแบคทีเรีย คุณมักจะพบว่ามีการเติมซิลิกาเจลลงในผลิตภัณฑ์อาหารชนิดผงและยาต่างๆ เพื่อป้องกันไม่ให้แป้งจับตัวเป็นก้อน ซิลิกามีคุณสมบัติป้องกันการจับตัวเป็นก้อนที่ดีเยี่ยม ซึ่งสามารถป้องกันไม่ให้อาหารจับตัวเป็นก้อนเมื่อสัมผัสกับความชื้น ไม่จำเป็นต้องกังวลเกี่ยวกับผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายใดๆ เนื่องจากได้รับการพิสูจน์แล้วว่าเป็นวิธีที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ และซิลิกาเจลจะช่วยรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์จนถึงมือลูกค้า นอกจากนี้ยังใช้ในบรรจุภัณฑ์อาหารบางชนิด เช่น เนื้อแดดเดียว มันฝรั่งทอด และแม้แต่เห็ดเพื่อให้คงความสดและกรอบ และป้องกันไม่ให้เปียก - ยา
ในด้านเภสัชกรรม ซิลิกาเจลช่วยปกป้องยาจากการย่อยสลายที่เกิดจากความชื้น ซึ่งช่วยรักษาประสิทธิภาพไว้เมื่อเวลาผ่านไป มักใช้ในบรรจุภัณฑ์ยาเม็ดและแคปซูล - สุราและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
โรงเบียร์และโรงกลั่น มีการใช้ซิลิกาเจลในระบบอัดอากาศเพื่อขจัดความชื้น เพื่อให้มั่นใจว่าผลิตภัณฑ์ขั้นสุดท้ายมีคุณภาพสูง ซึ่งซิลิกาเจลมีคุณสมบัติทำให้ข้นขึ้น และยังสามารถช่วยรักษาเสถียรภาพเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้ บริษัทหลายแห่งใช้มันเพื่อเพิ่มความหนืดของผลิตภัณฑ์ที่เป็นของเหลว เนื่องจากยิ่งมีความหนืดมากขึ้น การไหลของของเหลวก็จะยิ่งดีขึ้น - ช่วยปกป้องโลหะ
ซิลิกาเจลยังช่วยปกป้องสิ่งของที่ทำจากโลหะ เช่น เครื่องประดับและเหรียญจากการกัดกร่อนและออกซิเดชั่น - ช่วยปกป้องรูปภาพ
เนื่องจากซิลิกาเจลสามารถดูดความชื้นได้ถึง 35-40 เปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักตัวมันเอง จึงถูกนำมาใช้เพื่อป้องกันรอยเปื้อนและจุดบนภาพด้วยซ้ำ อีกทั้งยังสามารถระบายความชื้นได้หากอากาศแห้งมาก ดังนั้นซิลิกาจึงช่วยจัดการกับปัญหามากมายที่อาจส่งผลต่อความสมบูรณ์ของผลิตภัณฑ์
วิธีการใช้ซิลิกาเจลอย่างเหมาะสม?
หากต้องการใช้ซิลิกาเจลอย่างมีประสิทธิภาพ ควรปฏิบัติตามคำแนะนำต่อไปนี้ค่ะ
- ใช้ซิลิกาเจลในปริมาณที่เหมาะสมกับขนาดของภาชนะหรือพื้นที่/ปริมาตรที่คุณต้องการปกป้อง แนวทางทั่วไปคือการใช้ประมาณ 28–85 กรัมต่อลูกบาศก์เมตรของพื้นที่ปิด
- ตรวจสอบให้แน่ใจว่าเกรดที่เลือกนั้นเหมาะสมกับงาน งานที่ซับซ้อนมากขึ้น เช่น การเร่งปฏิกิริยาทางเคมีและการใช้งานตะแกรงโมเลกุล จำเป็นต้องมีคุณสมบัติเฉพาะเจาะจงมาก
- ตรวจสอบให้แน่ใจว่าภาชนะหรือพื้นที่ปิดสนิทเพื่อป้องกันไม่ให้ความชื้นเข้ามา ความอิ่มตัวอย่างรวดเร็วในสภาพแวดล้อมแบบเปิดที่มีความชื้นสูงจะทำให้การใช้วัสดุทั้งหมดเป็นโมฆะ
- ตรวจสอบซิลิกาเจลอย่างสม่ำเสมอเพื่อดูการเปลี่ยนแปลงของสี (เพื่อระบุประเภท) และเปลี่ยนหรือสร้างใหม่ตามความจำเป็น
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับดวงตาและทางเดินหายใจและการกลืนกิน เก็บซองซิลิกาเจลให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
คำถามที่พบบ่อย Q&A
ซิลิกาเจลกินได้ไหม?
หลายคนอาจจะสงสัย ว่าสิ่งนี้มาอยู่ร่วมกับอาหาร แล้วมันสามารถกินได้ไหม แม้ว่าโดยทั่วไปแล้วซิลิกาเจลจะปลอดภัยและไม่เป็นพิษ แต่ไม่ได้มีไว้สำหรับการบริโภค ไม่แนะนำให้รับประทาน เพราะอาจก่อให้เกิดอันตรายจากการสำลักได้หากกลืนห่อเล็ก ๆ โดยเฉพาะโดยเด็กหรือสัตว์เลี้ยง และเมื่อกินเข้าสู่ร่างกาย มันก็อาจจะเข้าไปดูดความชุ่มชื้น ของชั้นเยื่อเมือกในเนื้อเยื่อทางเดินอาหาร ทำให้เกิดการระคายเคืองหรืออาการทางเดินอาหารเล็กน้อย เช่น ปวดท้องหรือท้องร่วง แม้ว่าวัสดุจะจัดว่าไม่เป็นพิษสูง แต่ก็ควรดำเนินการด้วยความระมัดระวังและขอคำแนะนำจากแพทย์ ในกรณีที่บริโภค
ซิลิกาเจล สามารถใช้ซ้ำได้ไหม?
ซิลิกาเจลมีส่วนช่วยในการสร้างความยั่งยืนในการผลิตอีกด้วย เพราะสามารถนำกลับมาใช้ใหม่ได้ ทำให้เป็นตัวเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมสำหรับอุตสาหกรรมที่มุ่งลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เพราะไม่มีวันหมดอายุ และไม่เกิดอันตรายทางเคมี
จะเกิดอะไรขึ้นถ้าซิลิกาเจลเปียก?
เมื่อซิลิกาเจลเปียก ความชื้นจะอิ่มตัว เมื่อเปียก ความสามารถในการดูดซับความชื้นจะลดลงเรื่อยๆ จนกระทั่งไม่สามารถดูดซับได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกต่อไป เจลอาจเปลี่ยนเป็นโปร่งแสงหรือเปลี่ยนสีได้หากเป็นชนิดบ่งชี้ หากปล่อยทิ้งไว้ให้เปียกเป็นเวลานาน อาจเกิดเชื้อราและอาจมีประสิทธิภาพน้อยลงหรือใช้งานไม่ได้เนื่องจากการงอกใหม่อาจทิ้งเศษอินทรีย์ที่ช่วยลดความพรุนได้
ซิลิกาเจลสามารถใช้เก็บอาหารได้อย่างปลอดภัยหรือไม่?
ไม่ ซิลิกาเจลไม่เหมาะสำหรับการสัมผัสกับอาหารโดยตรงแม้ว่าจะถือว่าไม่เป็นพิษก็ตาม แต่จะถูกบรรจุอย่างปลอดภัย และใช้เพื่อควบคุมความชื้นและความชื้นภายในบรรจุภัณฑ์สำหรับจัดเก็บอาหารเท่านั้นค่ะ
สุดท้ายนี้ก็หวังว่า จะรู้จักซิลิก้าเจลกันมากขึ้น และน่าจะเป็นประโยชน์ เพื่อเราจะได้นำไปใช้ได้เหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ของคุณได้ค่ะ
